41.  LIANTHUAMA LEH A HLATE                                                                           R.Lallianzuala

            Mizo hla phuahthiam hming kan sawi changa kan sawi tel ngai vak loh leh ‘eng hla nge maw a phuah ve reng leh’ kan tih tur, a hla phuahte han belhchiana ‘hei zet chu hlaphuahthiam (poet) a lo ni reng mai a’ tih loh rual loh tur chu Pu Lianthuama hi a ni a, Lengzem hla leh hnam hla leh khaw hla te, pawlho hla leh khawhar hla te a phuah a, a hla phuah zinga lar ber nia lang chu ZODI Musical Group Tape Cassette Vol. III, a Lalhlunmawii sak –

            Chutin a sakhmingah ‘Zoram thar’ kan lo chawi,                                                                     Khua zawng laia khua nuam, ram zawng laia ram nuam,                                                     Vangkhawpui dang reng hi kan ngai lo,                                                                         A duh apiang lo kal ve u,                                                                                                   KHAMPAT BUNGPUI hmunah hianin (chang li na)

tih hi a ni. He hla hi 1954-a Khampat (Burma)-a a phuah a ni.

            Pu Lianthuama hi Mizoram khawchhak ramri Tiau kam Leisen khuaah March 1929 khan a piang a, a pa Liankhara, a nu Lalkhawli a ni. (Leisen hi Hrangkulha Sailo khua a ni thin a, Khawbung Constituency chhunga awm, Khuangleng Pastor Bial chung ami a ni a, 1985 kum tir atang khan tunlai hmasawnna thlir zel chungin an khaw ram tho, Tiau lui kam tê, Bulfekzawl ah a khaw pumin an kai thla a, tunah chuan Leisen khua tak chu khaw ram a ni ta. He khaw ram bulah hian an Lal Hrangkulha khaw pel ni thin Leisenzo khua leh Sesih khua erawh chu an khaw hmun ngaiah an la awm tho va, ngaih fin loh tur a ni e. Rllz) Pawl thum an khuaa a zawh hnuin Lianthuama chuan Middle School Sialhawkah a kai a, 1947-ah Class VI a passed a, Class VII chu Tiddim-ah a zir a, Class VIII 1950 khan Mizo High School Aizawl-ah a zir zawm leh chauh va, hetia Aizawl-a lehkha a zir tan kum, 1950 atang hian hla a phuah tan a ni. Hla phuah tia sawi tak tak vak loh, sawi loh theih loh pakhat chu Aizawl-a a zirlai pui dangte nen ROMEO & JULIET Film Cinema-a an en hawn hlima a chhamchhuah

            Pu Lawrence rem ruat I thiam ngei e,                                                                                         A rem chuang lo chung Pathian rem ruat loh chu,                                                                    Biahthu tiam tahna a chang leh thin.

tih hi a ni a, A hla ve reih rawih in ti lo maw?

            Aizawl-a lehkha a zir chhung chuan hla a phuah tih tuman an hre kher awm love, amah lahin a puangzar lem bawk si lo. Tahana an awm lai hian 1933 khan Lengzem hla lar tak pakhat a phuah a, a thupuiah EM A NI tih a vuah a, tlar riat zel nei chang li hla a ni. Chang tin tlar sarih na zel ah chuan ‘em a ni’ tih chu a phuahtu hian a zep zel a. 1988 July 16 a amah Lianthuama Zote khua (Champhai bul)-a an chhungkuaa an chenna hmuna min hrilh danin heta ‘em a ni’ tih hi mi pakhat (a hming pum min hrilh lo) Mani hming phel lakrem a ni thung. Hei hi Mizo Lengzem hla phuahtute chanchin kan zir zelna tura Pu Lianthuama hming kan sawi tel fo thinna tur lai tak chu a ni reng a ni.

            1. Dawn kir teh hmana kan nun,                                                                                         Hlimte’n a thianga kan lenlai                                                                                            Then loh thu di kan tiam a,                                                                                                            Hmangaihna khat liamin;                                                                                                             Tunah thinlai her leh che,                                                                                                               Puan angin kei min hnawl a;                                                                                            I her awl lua em a ni,                                                                                                          Bei min ti sei thlawn e.

            2. Vawi tam ‘I ta ka ni a,                                                                                                       Ka ta I ni’ min ti a;                                                                                                                          Kei pawh I tan inpe in,                                                                                                       Ka nun ka neih zawng nen;                                                                                                           Kan hming vangkhua thang chhuak e,                                                                            Tham ral maia mawi lovin,                                                                                                            I dawn kim lo em a ni,                                                                                                       Lunglai  I her sual e.

            3.Engtin lem ang an der che,                                                                                                            Mi hrai nunrawng leng te chuan,                                                                                                 Engtinnge thu an tiam che,                                                                                                            I thinlai lung her nan;                                                                                                        I lawmna ber min hrilh la,                                                                                                             Kei paw’n ka hril thiam ve ang;                                                                                       I her awl lua em a ni,                                                                                                          I dawn kim lo a ni.

            4. Par tin chu lawr zel che le,                                                                                                           “Ka duh ber che” ti zel la,                                                                                                   Kei pawh ka lungphang lo ve,                                                                                            Rairah riang mah ila;                                                                                                         Chan tawk an bo bil lo’nge,                                                                                                            Ka rawn ngai tawh bil lo’ng che,                                                                                                 Lung I her lua em  a ni,                                                                                                      Damtakin le, Mangtha

Tarlan tak ang khian he hla hi 1953 a phuah, 1955 hma lama Kawl ram, manipur, Mizoram leh Shillong te thlenga Mizo tlangvalten an sak lat lat tawh a ni a, khatih lai (1940’s leh 1950’s tir lam) hunah khan Mizo Lengzem hla a chhuak thahnem tawh hle a, Pu Vankhama leh Lalzuithanga te, Lalzova leh P.S.Chongthu te pawhin an love songs phuahho zawng chu an phuah zo tawh a chha a ni a. (Lalzuithanga leh Lalzova te phei chuan khawvel an chhuahsan tawh a) He Lianthuama Lengzem hla phuah chang linaa kan hmun ang chu, ‘Kei pawh ka lungphang lo ve’ tih leh a  anpui ang chi, a ngaizawngtu ‘lungphan bik loh thu tarlanna’ hla hi a la chhuak lo hle tih kan hre thei ang.

            Kum 1956-58 chhung Pu Lianthuama hian Bible School, Methodist Training Institute Mandalay-ah a zir a. 1959 leh 1960 chhung khan ‘Tirhkoh Training Instructor a ni zui a. 1961-63 chhung Bookroom & Press Manager-in Tahan-ah a awm leh a, 1964-71 chhung khan Literature Worker leh Sande Sikul Secretary hna a thawk leh a. Chumi hnuah Insein Theological College, Rangoon-ah 1972 kum atanga October 1981 thleng khan Methodist Kohhran, Tahan-ah Literature Worker a ni zui leh a, 1981 November thla atang khan Mizoram-ah an rawn pem kir leh ta a, P.W.D.-a S.A. hna vuanin Vanzau (Khawbung Bial) ah 1983 August thla thleng a thawk a, September 1983 atanga tun thlengin S.A. hna thawk zelin Zote (Champhai bul) ah a nupui Pi Laltanpuii leh a fate  nen an khawsa mek a. Zote Unit Z.U.P Secretary a ni a, Presbyterian Kohhran Puitling Sande Sikul Zirtirtu leh thuhril rawngbawltu a ni bawk.     

            Tahana a awm laia Pu Lianthuama hla phuah chhinchhiah tlak tak pakhat a la awm. Chu chu ‘Nupui tha zawn hla’ a ni a. Pu Sena tuna Sena Music Institute, Kulikawn Aizawl ami neitu nupui neih niah Chhuahkhama (Rev. Tuahhranga fapa) leh Ringzuala (a pa Lalkherha) ten an sa tan a. Hla inchhang a ni nghe nghe.

            A         Thlir teh thiana, kan vangkhuaa leng zawng hi,                                                             Tlangin lenmawi an tih ber chu hril thiam teh.

            B         U hm(2) Vengchhak nula khi em ni?                                                                               A silh lai puan reng a mawi hluan e.

            A         A ni lo ve, ‘khi chu Silhpuanmawithlawni’ an ti,                                                                        ‘Lung laiah dawn lem a neilo’ an ti.

            B         U hm(2) Vengthlang nula khu em ni?                                                                             A bahsam thlai reng a mawi ngei nia.

            A         A ni lo ve, ‘Khu chu Bahsammawithlawni’ an ti,                                                                       ‘Chawnbanah laitha a zam lo’ an ti.

            B         U hm(2) Chhim veng nula saw em ni?                                                                            A anka tui ang a dam ngei nia.

            A         A ni lo ve, ‘Saw cu ankanemthlawni’ an ti,                                                                      ‘A thinlai thli ang a hrâng vung’ an ti.

            B         U hm(2) Hmar Veng nula saw em ni?                                                                             Val lem biahzai reng a thiam ngei nia

            A         A ni lo ve,’ saw chu vallemthiamthlawni’ an ti,                                                              ‘Hmel thar lawm, lungler, a thang si’ an ti.

                                    U hm, U hm                                                                                                                          Lenmawi chu, Lenmawi chu,                                                                                             Chhungril takna leh rinawmna,                                                                                        Nundan mawi leh fela inthuam,                                                                                       Nunnem zaidam hi a ni.                                                                                                     (chu ngei chu thlang rawh I thlang sual lovang
Vanzau khuaa a awm chhungin mite ngennain hla pathum a phuah leh a, pakhat chu Z.U.P. hla a ni a, pahnih chu politic pawl hotuten an pawl sawimawina an phuahtir a ni. Zote-a a awm tak achin 1983 atanga 1988 thleng khan hla pakua a phuah leh tawh a, (a la chhunzawm zel kan beiseiin kan duhsak e) chung zinga pakhat Chanchinbu hla (Newspaper puala siam) tih chauh loh chu miten phuah tura an ngen vanga a phuahte vek a ni leh  a. Chungte chu Tiau phai siam loneitu rual ho tana siam ‘Li bial phaizawl’ tih te, 1986-a Education etc. Minister Pu Rokamlovan Thangneuva Memorial High School Zote ami a tlawh tuma Khuallian lawmna leh hmuahna hla pahnih- ‘Kan Minister zahawm hi’ tih leh ‘Ka pu, I sakhmel hmuh hi kan lawm’, (’86) tih te, Mizoram State lawmna hla ‘Mal tin sawm ram lo ni ang che’ (1987) 1988 March thlaa Group XVI (Champhai Constituency chin Y.M.A hruaituten an phuahtir – ‘Tlang tin leh mual tina’ tih leh ‘Pawl a hluana pawl chak ber’ tih leh Pu Lalauva nupuiin a pasal a sunna hla atana a phuahtir ‘I tel lo chuan’ tih te an ni a. Heng ho hi tun Paper-ah hian kan chhui tel ve rih lo ang a.                                                                                                1983 September 5-a Pu Lianthuama khawhar hla phuah ‘KA CHUN LEH ZUA’ tih      chauh hi chu I’n bih nawn leh teh ang. He hla hi Upa K.Zakhuman a nu leh pa hriatreng nana phuah tura a ngen avanga phuah a ni a. He hla Pu Lianthuama’n a phuah hma hian Pu Zakhuma hian hla a la phuah ngai lo va, a hnuah erawh chuan hla sawm chuang zet a phuah ta uai uai si, a hla phuahte leh midang phuah tlem telin a Solfa nen ‘Upa K.Zakhuma hla te’ tiin a bu meuhva siam 1987 khan a ni ta nghe nghe a ni.                      

Comments

Chhiar hlawh zual

14. R.L. KAMLALA LEH A HLATE R.L. Thanmawia