25. LALRUALI  LEH  A  HLATE                                                                               Laltluangliana Khiangte

            Dokunga fanu Lalruali hi kum 1924 February thlaah a piang a. Silhfa Lal fapa nen an pian rual avangin Lalnu chuan a hmingah ‘Silhfa Lalruali’ a nih hi a ti a, Lalruali te hnam hming chu KHIANGTE KHUPTHLANG a ni. Kum 1920-ah khan chuan an chhungin Kristian an ni tawh a, Pastor Thangkhuma baptis an ni hlawm a, Lalruali erawh hi chu a nausen laiin Saitual bialtu Pastor Liangkhaia Baptis a ni thung.

            Lalruali hi a naupan lai atangin mi hlim thei tak leh rual pawl thiam tak, thian pawh kawm zau tak a ni thin. Naupang harhvang leh kawlhrawng angreng tak, mite hui khawm thiam tak a ni thin. Thawnthu sawi te a thiam bawk a, a rualpuite chang lo, naupang zawk te pawhin an bawr laih laih thin. An khua Silhfa-ah chuan sikul a lut ve a, naupang ze mak tak nei a ni bawk a, lehkha zir lampang pawh a lo misa angreng phian a, tluang takin pawl thum thleng chu a lo zir chho ta mai a. Kum 1935, pawl thum a zir kum chuan, Chhiarkawp lam te a lo thiam angreng reuh viau avangin an Zirtirtu Thangkhuma chuan Scholarship hmu thei turin a kum leh lama ekzam turin a rawn a, Lalruali Pa rem tih zawng tak a ni a, chumi kum chuan a ekzam ta lo.

            Pawl thum a Scholarship lak tuma inbuatsaih chung zelin kum 1936 January thla chuan Lalruali chu Sikul a lut ve leh ta a. Phur takin Sikul a kal ngauh ngauh thin. Nimahsela January thla chawhnu lamah chuan a khup a lo na a, a vûng ta tlat mai a.  A khua te a sik a, a lu te a hai deuh bawk a. A khûp mai ni lovin a malpui ding lam chu a vung zel a. Chhun-zan zawmin a mu ta char char a. A natna chu enkawl ngaihna tehchiam a hre bawk si lova. Muhil tha thei bawk si lo chu le, a tap ringawt mai thin. A taksa te a lo dâng bim bem a, a malpui natna kal zel chuan a  taksa pum a khawih a, a chau ngawih ngawih a. Reilo deuh hnuah phei chuan a malpui lai tak chu a lo var ta puap mai a, engemaw chen hnuah chuan a hnai ta vak mai a, chu chuan a tawrh pawh a ti nuam huai zawkin a hria. He natna hi RUHNGÊT (OSTEOMYELITIS) a lo ni a. Tun thleng hian Lalruali hian he natna hi a la tuar a ni.

            Zakdawm tiang pahnih hmangin a kal chhet chhet thei a, vah vel hi chu a tan a harsa ang reng hle. A awmna ber chu P.C. Synod Hospital Durtlanga RINNA WARD khi a ni a. A khuma a thu lai hmute chuan natna nei, damlo angah an ngai kher lo ang. Khumah fel takin a thu a, hlim hmel sarhin amah rawn dawrtute apiang a lo kawm thin. Kum 1962 khan Hospital Evangelist atan Dr. R.K.Nghakliana’n a sawm a, chu sawmna ang chuan May 1962 atang khan Hospital Evangelist chu a ni ta a.     

Kum 1983 August thla khan a tlu sual leh hlauh mai a, chuta chin chu tuna a awmna RINNA WARD, P.C. Synod Hospital Durtlang-ah hian a awm chho ta ngar ngar a ni. Mi dangte tana hun a hman loh chang apiangin lehkha a ziak thin a, hla a phuah bawk thin. Heng pahnih (thu ziak leh hla phuah) bakah hian PANGPAR mawi tak, damlo thisen pekna bur ruak hian a siam a, pakhat Cheng sawm (Rs 10/-) zelin miten an leisak thin. Chu chuan damdawi In khum man a tuak ve ngat ngat a, nuam a ti ve hle thin. Ngal nget neiin pianphunga rualban lo ni tawh mahse, hna pathum – Pathian thusawi, Lehkha ziak leh Pangpar siam hna te a thawk ngar ngar reng a ni.

Sapho leh hnam changkang zawkte zingah hmeichhe hla phuahtu kan hre tam lo hle. English literature kan thlir thuak chuan thawnthu (Novels) ziaktute zingah hmeichhe hming a lang zeuh zeuh va, a then phei chu Khawvel pum huapa lar tak takte an ni. Mahse hla phuahtu leh lemchan ziaktu chu English Literature-ah hmeichhia hmuh leh hriat tur a awm meuh lo. Pathian fakna hla (hymns) phuahtute zingah chuan kan hmu ve zeuh zeuh. Chutiangin European Literature leh ram dang dang thu leh hlate han thlir kual hian hmeichhiate hian kutchhuak lar tham an nei meuh lo. India ramah erawh chuan hmeichhe hla phuah thiam leh zaithiam lar tak tak LATA MANGESHKAR kan nei a. Ani zet erawh hi chuan hla a phuah hnemin a sa hnem em em thung.                                                            

Mizo zingah chuan hmeichhe hla phuah thiamte hian dinhmun danglam tak an nei a, Mizo zinga hla phuah lat hmasate chu HMEICHHIA an ni tlat. ZAI hming hran chawi khawpin an lo lar a, hla chanchin sawi chang apiangin an hming lam a ngai thin. Pi Hmuaki atangin kan tan ber thin a, hun a lo inher chho zel a, ZAI THLUK hrang paw chhuak khawpa lar Lianchhari, Laltheri, Darmani, Darpawngi leh Saikuti te an lo chhuak zel a. An hla leh zai thlukten mi a hneh hle mai, lar pawh an lar viau zel a ni.Hla (Poetry) a chhal tham phuah chhuak mah suh se, Mizo hla phuahtu hmasa leh pawimawh tak takte an nihzia chu phat rual a ni lo.                      

Kum zabi 20-na chhovah chuan Kristianna-in mi a chiah hneh ta takzet a, Pathian fakna hla a chhuak thar ur ur a. Tun thleng hian hla thar a chhuak zeih zeih reng a, hla phuahtute zingah hmeichhia pawh an pung ve zel a ni. Kum zabi 20-na chhova Mizo hmeichhia hla phuah thiam zinga lar ber berte chu (an lard an indawt ni hran lovin) Romani (1910-72), Nuchhungi (b. 1914), Lalruali (b. 1924) leh Lalsangzuali Sailo (b. 1949) te an ni a, mi dang dang te pawh an la awm na a, Mizo Thuhlaril (Literature) zirna kil atanga thlir phei chuan khing mi palite bak chu an awm chuang awm lo ve.                

Lalruali hian danglamna tak a nei ti ila a sual awm love. Mizo hmeichhia, hla phuahtute zingah chuan kan sawi tak ang khan natna benvawn nei ani a. A natna hian rual ban zo lovin a siam a. PIANGSUAL a ni ta ber mai a, mahni ke lawngin kal ve thei hek lo le, ZAKDAWM TIANG PAHNIH hmangin a che sawn ve thei chauh a, lehkha erawh chu a ziak thei a. Awmhmun rawtin engkim a tit a thung a ni. A khawvel zim tak bik avangin suangtuahna a hmang nasa lehzual bike maw tih tur a ni. A mit ngeiin kil tin kil tang hmu ve thlip thlep lo mahse, mite thusawi leh lehkha ziak atangin khawvel a lo kawm ve a. Ama khum atangin Khawvel hi a lo ekzam ve mai thin a ni. Amah ngeiin “ MIHRING lamah chanchin chhuan tur neilo mah ila, harsatna tam tak kara Pathian hnathawh ropui tak takte leh a mi kaihhruai dan te, a mi enkawl dan te a ropuizia hi, ka thih hnua han thamral mai maiah chuan ka ui em a, lehkhabu-a ziaka dah ka duh ta a ni” a ti a.                                                                       

Lalruali hi hla phuahtu angin kan hre lar zawk na a, thuziaktu angin kutkawih a nei hmasa zawk a ni. Ruhnget-a damlo ngang a nih avangin khawi dang maha chet chhuah theih hauh loh lai a nei leh thin a. Kum 1954 chho kha a ni awm e, Sihfa khuaa amah enkawltu pakhat Lalthangliana chuan amah Lalruali ang chiaha damlo chanchin a hrilh thin a. ‘….. chu nula chu ruhnget ve bawk a nih avangin a ke chu a malpuiah an tan ve ve a, a ban pawh a kiu chung ve ve ah an tan sak bawk a. Kawlawm bik an siam chawp sak a,lehkha a ziak ve thin ta a. A kawlawm chu a zak hnuaia chepin a her vel thin a, chu a lehkha ziak chu khawlin an chhu a, an thehdarh ta chiam a, Missionary ropui tak a lo ni a….” tih thu hrilh paha Lalruali a fuihna leh, Pathianin eng ti turin nge a duh tih ngaihtuah tura a fuihna chuan Pi Ruali rilru chu a chhawk zang hawk mai a. Pathian rin ngamna nun a nei thar ta hle mai a, a rilru pawh a hahdam ta viau mai. Chutih lai vel chuan Saitual bialtu thin Pastor Liangkhaia chuan Lalruali damlo chu a han kan a.  Chumi chungchang chu amah Pi Lalruali hian heti hian a sawi …. Chutia damlo khawhara ka awm laia, Pathian min pawlna thu chu lehkhain ka ziak ka ziak thin a, Pastor Liangkhaia min en turin a lokal a, ka lehkha ziak chu a en a, “Ka duh e, ka hawn ange aw” a ti a. Ka hawntir ta a. Kristian Tlangau bu ah chuan ka lehkha ziakte chu a rawn chhuah ta hlawm a. Ka tum loh dan takin khum chung atangin Mizoramah hian Chanchin Tha ka hril ta zawk a ni,” tiin. Hetih hunlai hi 1954 march thla vel a ni a. Ke-a vak chhuaka, Chhandamtu thu tlangaupui a tum em em laiin damlohna namen lovin a tlakbuak leh rih a. Mahse, a thuziakte chuan mite thinlung a kik ta zawk a ni.                             

Lalruali thuziak Pastor Liangkhaian KRISTIAN TLANGAU-a a chhuahsak te chu :

-        Thlarau chu fiah suh u (May 1954)

-        Pathian Thlarau duhtute tan (Feb., March, April, May leh June 1955)

-        Khawvel pathumte chu Pathian hmaah (January 1959)

-        Hrehawmna atanga Lawmna (May & June 1959 – ama thlalak nen)

Hetih laia KRISTIAN TLANGAU Editor chu Upa Chawngzika a ni.                         

            Heng bakah hian NURSE ENG thlakip Chanchinbu ah ‘Good Friday Malsawmna’ tih leh ‘ A kungpui zawm’ tih a ziak leh bawk. Tin, thawnthu lam pawh a ziak ve tho mai. Kum 1988 hian thawnthu pahnih SUMCHANI leh RINGA LEH CHHANI tih te a ziak tawh a. Ka Pa chanchin leh a thlahte tih a la ziak mek bawk. Khum chunga ziak mai thin a ni na a, a kutziak pawh chhiar a nuam hle. Hmun fianrial leh mahni chauha inkhung hrang thin ni chuang si lovin, hla tha tak tak leh thu tha tak tak a phuah chhuak thei hi a fakawm viau a ni.                                       

            HLA BU PUI kan tih mai thin, KRISTIAN HLA BU-ah hian hlaphuahtu leh hla letlingtu mi 127 zingah hmeichhia paruk (6) an awm a. Chungte chu Awmia Nu, Katie Hughes (pi Zaii), Mrs. D.E.Jones (Pi Hluii), Mrs K.J.Sandy (Pi Sandii), Siniboni leh Lalruali te an ni a. Anni hmeichhe paruk zaingah hian Lalruali chauh hi Mizo a ni nghe nghe.

            HLA BU PUI-a thun tlak Pathian fakna hla tha tlanglawn tak, mite pawhin an tuipui em em thin phuahtu Lalruali hian hlaphuahtu anga hming chher a tum ngai reng reng lo. A hla phuah hian HLA BU PUI-ah hmun a luah ve thei ang tih pawh a ngaihtuah ngai reng reng lo va, mahse a hla phuah pakhat KA CHENNA RAM THLALER A NI LALPA” tih chu kum 1983 khan KRISTIAN HLA BU-ah telh ani ta.                                                                                                                         Hlaphuahtu Lalruali hian 1988 July thla thleng kha chuan hla sawmthum leh paruk (36) a phuah tawh a. A phuah hmasak ber chu kum 1958 khan a phuah a, a hnuhnung ber (rih) chu June 30, 1988 khan a phuah thung. Kum 1984 kha Lalruali tan chuan PARCHHUAH KUM tih theih hial tur a ni awm e, hla sawm leh pali (14) ngawt an piang hman a, hetiang reng reng in kum dangah hla a la phuah tam ngai lo. A hla phuahho zingah ‘ Ka chenna ram thlaler a ni Lalpa’ tih hi a lar ber awm e. A hla hmasa ber a ni bawk. Kristian Hla Bu-a seng luh a nih hnu phei hi chuan sak a hlawh leh zual bik emaw tih mai tur a ni.                                                                                    

            A phuahtu Lalruali hi chuan ama hla rau rauvah chuan THIHNA LUI AH KAN INTAWK ANG tih hla hi tha ber maiin a hria a, amah pawh hneh berin a inhria. ‘Ka Testimony hla’ a tih erawh chu KA CHHANDAMTU KA TAWH HMA CHUANIN tih hla a ni thung a, he hla chanchin hi sawi nuam a ti em em mai a,” Engtik lai pawhin ka sawi peih reng a ni” a ti thlawt mai. Lalruali hian a hla phuahte hi fel takin a vawng a, amah ngeiin lehkhabu hranpa ngat a zuah a, chutah chuan a ziak belh zel a. A phuah ni, thla leh kum te pawh chiang takin a thai lang zel a. Heng a hla phuahte hi a saka sak chu vek an ni a, hla thluk thenkhatte phei chu ama siam liau liau a ni nghe nghe. Aw chi hrang kim (Zaiplawl sak chi ang) tur erawh chu a part dang thluk remkhawm turin midang a ruai bawk thin.

            Lalruali hla phuahte hi kawng hnihah a then theih awm e. (1) Pathian hla – 31 leh (2) Hla lenglawng -5. Lalruali hla phuah zawng zawng hi chang khata tlar li awm vek an ni a, hla pakhat ‘An dang chuang lo, Kalvari-ah’ tih erawh chu tlar thum pawhin a rem theih. Hla 36 zinga hla 30 te chuan chang 4 zel an nei hlawm a, hla 5 chuan chang thum an nei a, hla pakhat erawh chuan chang 5 a nei thung. Heng hla zawng zawng hian  THUNAWN an nei bawk.                                                                       

Lalruali hian hla thu har pui pui a hmang ngailo. Mizo hlaphuahtu thenkhat ang bawkin hla thu mawl leh mawi deuhte chu a hmagn ve zawk zawk bawk thin. Pathian hla phuahtu a ni a, a hmingin hla lenglawng te chu han phuah ve bawk tak mahse, Kristian rilru dik tak pu chunga phuah a ni tih a hriat em em a ni.            

            Lalruali hla ziarang ching chhuak tur chuan Pathian hla leh Hla lenglawng hote hi a hranga thlir a ngai awm e. Hla lenglawng ho te hi lo thlir hmasa dawn ila :

(i)             Hla lenglawng                      - Mitthi ngaih hla leh

(ii)           Hla lenglawng                      - Hun hlui ngaih hla tiin then chhawng leh ila

Hla phuahtu Lalruali chuan a nu thi tawh ngaihtuah chhuah chang a nei thin a. Tum khat chu Damdawi in tualah a naupan lai hun te leh a nuin a duat thin ziate a ngaihtuah ulh ta tlat mai a, tual zawlah chuan a vak a vak a, lungleng tak chunga a tei a tei lai chuan a ngaihtuah ang deuh chiaha ngaihtuahna lo hmang thin ve bawk nurse pakhat, a hming Vanlalhruaii chuan ‘Nu ngaih hla’ phuah turin a rawn ngen ta tlat mai a. Chu chu chhangin,

Ka chun thangvan sanga kai hnu                                                                         Ngaih lai kan bang thei dawn nem maw                                                            Hlim thla te mai hi maw ka chan tawk,                                                  Anka min hlan thei ta si lo ve.

Tiin a chham chhuak a.     

            Mihring dinhmun hrilhhai thlak tak atanga khawvel hman kumkhua ngawt mai leh lungleng reng maia khawsak chu a Kristianna rilru chuan a phal thei lo va. Inthen ngai tawh lohna hmun tur suangtuahna chuan a lunglen a hnem ta ber a ni.

            Kum 1984 khan an khua Sihfa-ah a u nupui in a boralsan a. Ani Lalruali chu a chiava em avangin Sihfa khua han thleng chho ve zia a ni si lo va. A rilru leh suangtuahna zawng zawng chu Sihfa khuaah a cheng a, a taksa Durtlanga awm chung chuan a mitthla chuan a chhungte ho fuankhawm chu a hmu reng mai si a, a tihngaihna dang hrelo chuan hnemtu an awmloh zia hla in a phuah chhuak nghe nghe. 

            HUN LEH HMUN HLUI ngaih tina ve chi tak a nih vangin an khaw hlui chanchin te hi a ngaihven em em thin mai a. ‘Sihfa khua mai mai’ tihsak theih ngawt pawh a ni hauh lo mai a. Kum 1968 Favang lai khan Thangkima zin vak vel chuan Sihfa khua a tlawh thu leh an in dinna hmun te chu hling bawh hmun mai a nih tawh thu ha’n hrilh nak chuan, Lalruali lung chu a leng thar ta em em mai a. ‘Sih khaw Zopui’ ti meuhvin Sihfa khua khua chu a’n au chhuahpui leh ta a.                                 Mithhi ngaihna chu mihring atanga chhuak a ni a, Thlamuantu dik tak chu Pathian chauh a ni zel si a. Thih hnuah chuan HMANGAIHTU fAKIN ringtuten an hun an hmang tawh dawn a ni.                  Lalruali phuah Pathian hlate hi kil thum atangin I lo thlir thung dawn teh ang –

(1)  Khawvel thlirna                         - Lei hrehawmna Puitu/ Hruaitu mamawhna hla

(2) Vanram thlirna                           -      Chhandamtu ngaihna leh Beiseina hla

(3) Fakna leh Chawimawina          - Pathian ropuizia puanna hla


1.     KHAWVEL THLIRNA :

Hlaphuahtu Lalruali hian he khawvelah hian tanpuitu leh kaihruaitu a mamawh zual em em a. A tleirawl dawn ek ek tih atangin natna khirh takin a bawm tan a, chu natna chuan a bawh zui ta zel a, taksa dam fel tih a nei thei ta mang lo va, zual leh lanchhuah chang a nei a ni ta reng mai si a. Chu harsatna buru tak chuan tun thleng hian a la thlah lo va. Naupang sikul kal tan rual a nih lai atang reng a Pathian ngaihsak mi tak a lo ni hlauh zawk a, chu chuan a nun khua a tinuam ta hle pawh a. Pathian hmu fiah hle lo phei se la chu, Lalruali nun kawng baka hrehawm zawk tur hi Mizote mit hmuhah a tam lo hle.                                                                                            

      Ruhnget pai reng chung chuan a lo thang lian a, a kawng chung lam chauh him in, a sakhmel hlim sarh mai chu miten hmu thin mahse, a kawng hnuai lam an thlirpui chang apiangin khawngaih hmel an lantir thin. Natna dang dangin a tlakbuak chang a awm fo bawk nen, chutiang reng reng chuan a hun a hmang thin.

      Kum 34-a upa a lo nih chuan a natna pangngai (ruhnget) bakah lung lam natna a nei tel ta lehnghal a, Sihfa-a SYNOD DISPENSARY-ah a awm ta nghe nghe a. A tawng zawngin emaw, engemaw thawm hlekah chuan tawng pawh tawng ri hlei thei lovin a awm a, thil ri hlekin a tihbuai thin avang leh a marte hial a tih khawloh thin avangin Pi Hruaii (Miss G.M. Evans) chuan pindan hrangah dahin, a awmna kawngkapui chungah chuan ‘BIAK LOH TUR’ tih hi a tar kalh mai a. Chutih laia rilru chu amah Lalruali chuan heti hian a ziak :                                                                       

      “…. Ka rilru a mangang hle mai thin a. Ke bai tawh nak alaia, tawng theilo han nih leh nghal si a, chhungte hnen pawha awm thei lo han nih ngawt mai chu, ka dinhmun chu a hniam tawpkhawk ta ni hian ka hria…” tiin. Pathian hnenah pawh dilna tam tawk thlenin a inhria a, a vui lek lek tawh a, chutia mangang taka a awm lai chuan zan khat chu Pathian hmangaihna ropuizia leh tawrhna nasatzia chu a la fuh ta hle mai a. A thinlung chhunga lawmna thuruk hlimawm tak lo thleng chu hlaa chham chhuah a ngai ve ta tlat mai a. Tun hma zawnga hla la phuah ve ngai reng reng lo chuan a zan a zanin, khawvar hnaih tawh lamah hla a’n ziak ve ta zawt zawt mai a. Ar lo khuang thliai thliai te chuan a hla dawn thar diai mai chu an rawn sak sak nghal emaw a ti hial a. Chu a hla phuah hmasak ber mai chu KA CHENNA RAM THLALER A NI LALPA tih hla hi a lo ni ta a. Chu hla chang li leh a thunawn, tlar 20 laia sei chu November ni 29, 1958 zing dar hnih bawr velah ziak chhuah a lo ni ta a. Upa Rokunga (RIP) khan a thluk nalh takin a siam a, hla lar tak a lo ni ta nghe nghe a ni.

2.    VANRAM THLIRNA :

 Mizo hla phuah thiamte rilru kaihruaitu ber pakhat chu Vanram hi a ni. Khawvel hi ‘lei ninawm’ tia an chhal rual rualin Vanram chu nuam zawng zawng awmna hmuna an ngaih thin avangin chu hmun chu an ngai thin a ni. Lalruali pawh hian ‘Chhandamtu hmel hmuh hlan’ te pawh a lo nghakhlel viau tawh a ni awm e.

3.    FAKNA LEH CHAWIMAWINA :

Hla phuah tur hian khawvel hrehawm tih chang te neiin Vanram te han ngai viau thin mah se, engkim bul leh tawpna chu Pathian a ni tih a hrechiang hle bawk. Mahni inpumpek hmangaihna, mahni inhlana min hmangaihtu fak leh chawimawi ve hi mihringte tih makmawh a nih a hrechiang em em a ni. Pathian hming ti chungnung lur turin mitinte a sawm vel a, a nunna hial hlan pawh a hnial ta lo.            Hlaphuahtu Lalruali leh a kutchhuak, thilte kan han thlir thuak thuak a. Hla ziak ni lovin thuziak tluangtlam (Articles) leh thawnthu (Novels) hialte pawh a lo ziak ve tawh tih kan tarlang tawh bawk a. Thlitletna ni pah fawmin han tuihnih tur lai dap khawm dawn ila a tha awm e.     

            Lalruali hi mi taima tak leh mi tumruh tak a ni. Lehkha thiam bik leh talent nei tha chung chuang a ni lo tih chu a lang reng a, mahse a rilru a thil a vei zawng leh ngaihtuahna vak vel thu hlawm zei thum thuziak, thawnthu leh hlaa a lo vawng tha thin hi thil lawmawm tak a ni. Suangtuahna khawvela in chi thum sa thei kawpin a rilru a lo seng a, thangthar zel thlengah a hming hi a dai ngai tawh lovang.                       

            Mizo hla te hi kalhmang fel tak nei a, thupui malkhai bing nei tura phuah chhuah a ni meuh lo. Ram ngaih hla(Patriotic) te, Khuarel hla (Nature) te leh Pathian fakna (Devotional) hlate pawh hi a infin khawm deuh burh mai a. Thliar hran thiam pawh a har hle. Chumi zei hrulah chuan Mizo hlaphuah thiam dangte ang bawkin Lalruali pawh hian thupui pakhat behchhan deuh bikin eng hla mah a phuah thei lo. Hla lenglawng ngaih turte pawh a tawpah chuan Kristianna rilru takin a titawp leh thin. Pathian hla rau rauah pawh hian thlur bik a nei hrang hlei thei lo. Mimal lawmthu sawina leh tawngtaina te, khawvel thlirna leh nakin hnu lam suangtuahna te, harsatna chi hrang leh thupui dang dangte pawh a infin khawm leh burh thin a, thlei dan tak tak theih a ni lo.

            LALRUALI HLATE hi chik taka thlir chuan KHAWVEL HREHAWM PUMPELH DUHNA leh VANRAM NGAIHNA hla deuh vek an ni. Hla phuahtu mihring mihrinna kawngin a zir pawh a ni ang e, Lalruali hlate hian MUANNA an hmachhuan thui hle. Engmah lo atanga bul tanna khawvelah hian engmah lo bawka kan ral leh thin tho tho avangin hlaphuahtu Lalruali pawh hian hlun lo tur khawvel hi chu a en khum a. RAM ROPUI LEH KUM HLUN TUR KHAWPUI MAWI lam chu a thlir zawk thin a ni.      Lalruali hla phuah hmasak dan indawt chu hetiang hi a ni. A hmasa pahnihte hi Sihfaa a phuah an ni a, a dang zawng hi chu Durtlanga a phuah vek an ni.

1.      Ka chenna ram thlaler a ni Lalpa                                November 29,1958

2.     Hmanah Eden huan mawi takah chuanin                June 1961

3.     Khawvel lawmna, min kalsan rawh                            June 1962

4.     Aw Lalpa, min hre reng ang che                                  October 31, 1962

5.     Buaina leh thlemna kar atang hian                            March 1964

6.     Chungnungbera Pathian rilru                                     November 1964

7.     Chak lo ka ni Lalpa, min pui rawh                              January 1965

8.     Hneh theih loh nun ka nei                                           February 1965

9.     Thawhlehna ni, hnehna ni lawmawm chu                April 1965

10.  Isua chauh misualte thian a ni                                                November 1966

11.   A zal ta maw, lungduh mi khaw dai hnawmah        1967

12.  Zaia ka awih Sih Zo khawpui                                       1968

13.  An dang chuanglo,Kalvariah (Lo haw thuai rawh)  1973

14.  Ka hmangaih Isua ka pe                                               1973

15.  Han dawn ila, lei hringnun hi                                                 April 24, 1974

16.  Aw, Bethlehem mipui pungkhawm chuan                            December 1982

17.  Rinna mitin ka han thlir a                                                        1983

18.  Ka Chhandamtu ka tawh hma chuanin(testimony)                        March 6, 1984

19.  Lairil puanna a awm lo ve                                                        June 1984

20. Hrilin sawi thiam dawn mah ila                                             June 1984

21.  Ka chung thangvan sanga kai hnu                                          June 1984

22. Ka kalna kawng thim takah hian(Eng ropui ber)                 July 10, 1984

23. Hmangaihtu hmel hmuh ka chak e(Thihna luiah)              July 20, 1984

24. Tui leh leilung pawh an awm hmuin (Kristaa nun)                        August 1984

25. Kan ram sual bawiha a tan lai chuan (Lalpaah)                   Oct 20, 1984

26. Lei hmun khawhar tahna ram hi                                            October 1984

27.  Khawvelah hian ka lo piang a(Ka pian chhan)                     Nov. 1984

28. Genesaret dil kam mawi takah chuanin (Kei pawh)           Nov 1984

29. An sawi Bethlehem tlangah chuan                                         Nov 21, 1984

30. Ka han thlir a, kan vangkhaw tlangpui khian                       Nov 28, 1984

31.  Pa Pathian thuthlung lawmawm chu                                     Nov. 1984

32. Kum sul liam hnu ka han dawn kir hian                               March 20, 1985

33. Damchhung nun kawng ka han thlir vel a                            May 26, 1985

34. Awmlai lunglian vei vang hian maw                                      Nov 11, 1986

35. Kan ram sual bawiha a tan lai chuan (Centenary Hla)       Aug 5, 1987

36. Kan pi leh pute kha (Durtlang Damdawi In Diamond Jubili hla)                                                                                                                              June 30, 1988

Comments

Chhiar hlawh zual

14. R.L. KAMLALA LEH A HLATE R.L. Thanmawia