22. VANTHUAMA LEH A HLATE                                                                            C.Lalluia

            Mizo hla phuah thiamte zingah Vanthuama hi kan hriat lar loh pawl tak a ni awm e. Ani hi hlaa Kohhran chawmtu zinga sawi hmaih hauh loh tur a ni nghe nghe ang. A awmna khua a han kilkhawr deuh avang leh, a hlate hi a darh zau lem loh avangin hriat a hlawh vak lo. Mahse a awmna khua leh Kohhrante tan chuan hla lama rawngbawlnaah mi chhenfakawm tak a ni thung.                                                    

            Vanthuama hi kum 1905-ah Ngopa, Hrangchhuana Sailo khuaah a piang a. A pa Tlangbawiha, a nu Suaki a ni. Naupang thingnawi fawm rual a nihin zirtirtu Mangkhaia sikul ah lehkha a zir ve a. Lower Primary Exam dawn tepin a zir zawm thei ta lova, a chawlhsan ta a ni.                                                                                      

            Naupang ringtu hmasa te zinga mi a ni a. Kristian a nih atangin rimawi lam leh zai lam a ngaina em em a. Mipa naupang a nih lai atangin Zaipawl a zawm ve nghal a, alto-ah a tel thin. Tin, a lo tlangval chuan Solfa a zir thin a. Kum 1925-ah phei chuan Tonic solfa exam naah Intermediate a passed ta hial a ni. Chuta tang chuan Zaipawl hruainaah a tang ta nghal a, a tuina lam tak a nih avangin amah pawh a hlim hle a ni.

            Kum 1921-ah Laichhungi Hmar nen Pastor Thangkhuma kutah an innei a. Kum 1925-ah a lo Piantharin Tual Upaah thlan a ni a. Kum 1929-ah Synod Preacher exam a passed a, ‘Thuhriltu’ vuah a ni ta a. (he tih hunlai hian heng Preacher passed te hi an kalna apiangah thuhril phalna licence pek an ni). Kum 1945-ah Kohhran Upa(Presbyterian member) a thlan, ordained a ni a. Tin, Bible Society-ah hian Patron member a ni a. Sande Sikul zirtirtu hna kum 50 chuang a thawh avangin Synod-in Bible bu lian leh Rawngbawlna Jubilee Certificate mawi tak a pe a ni. Upa a nih chhungin inneihtirtu hna term hnih a chelh a. Kum 1948 atangin kum 15 chhung Synod Committee chi hrang hrangah a tel ve thin.

Khawtlanga a inhmanna : Sailo Lal rorelpuitu Lal upa a ni thin a. Kum 1937-ah Village Committee, Bawrhsap dinah khan member a ni ve a. Village Council thlan hmasak berah khan thlantlin niin President hna term hnih a chelh a. Khawtlang tana theih ang tawk tawka inhmangin hun rei tak chhung chu pa rawntling khawpa khawtlangin ‘Pa’ ena an en thin a ni.                                                                               
Kum 1981-ah an inneih Diamond Jubilee (Ngopa ah) Lawi chal leh Vawkpa sum 6-in an lawm a. Tin, khup thum a hmu a, Pathian malsawmna a dawng nasa em ema a inhriat avangin Vawk pa sum 5-in Pathian hnenah ‘Lawmna Ruai’ a theh leh a ni.

            Vanthuama hian fanau malsawmna pawh a dawng nasa hle a, fa 11 a nei a, mipa 4 leh hmeichhia 7 an ni. Heng a fate pawh hi khawtlanga mi chhuavawr tak tak vek an ni a. A fapa V.Thangzama phei hi chu amah anga rimawi leh zai ngaina mi, tunlai thangthar huna hla phuah thiamte zinga mi lar tak a ni. A tute pawh an puitlingin officer lian tak tak an ni hlawm.                                                                                 
Vanthuama hian Zaipawl sak chi hla a phuah tam deuh ber a. Chu bakah Krismas hla te, Good Friday hla te, Thawhlehna lam hla te, Sacrament hla te, A lokal lehna lam hla te, Jubili hla te, Sunday Sikul hla te, Khawhar hla te engemaw zat a phuah a. Tam tak chu kawl that leh vawn that nachang a lo hrelo va. Zaipawlin an sak te hi a lo duhtawk mai avangin a bo thlau then ta a. Engemaw zat chu a la kawl tha a. Chung a kawl that zinga mi tlem a zawng chauh kan tarlang dawn a ni.                       

            Tin, kum 1982 khan Aizawlah an nupa in an lo chhuk thla ve a, tun thlengin hla a la phuah reng a, chung chu zaithiamten biak inah te sa thinin, tape record-ah te khungin vawn that an ni a. Tunah hian an nupa in Dawrpui Vengthara a fapa V.Thangzama hnenah an awm a. Kumin 1988 hi kum 83 a tlinna a ni ta a. Lehkha ziak leh hla phuah leh lehkha chhiarin a hun a la hmang reng peih a ni.

A hla phuah thenkhatte

1.      Thlirin an ding (Lal Davida thlah Arsi eng tak chuan)

2.     Bilh puan khumin a tap

3.     Kan hnenah awm ta che

4.     Y.M.A thalaite hla

5.     Lalnunnema chu an bel (Khawhar hla)

6.     Fam ngaih hla

7.     Thlarau Thianghlim thuvate zaidam tak

8.     Bat min tlaksak

9.     Tuipui ral saw raltianga mi ten(Centenary hla)

10.  Awih ka nuam e (Krismas hla)

11.   Aw nang Bethlehem, khuavelin an sawi (Krismas hla)

12.  Ka ui mange, a sakhmel cho tur chu (A tupa Kaisanga a thiha a phuah)

13.  Awmkhawhar lunglen a tho leh thin (Khawhar hla)

14.  Chanchin tha lawmawm

15.  Sunday Sikul hla

16.  Ka Lal daiten chham ang a zal na

17.  Lal pianna ni lawmawm tak chu (Krismas hla)

18.  Olive tlang chungah (Thawhlehna, van lawn hla)

19.  Kan Zoram chhan ka Lungdi Valmawi (Sipai tangho hla)


Comments

Chhiar hlawh zual

14. R.L. KAMLALA LEH A HLATE R.L. Thanmawia