08. SIAMLIANA LEH A HLATE R. Thangvunga


1.    SIAMLIANA LEH A HLATE                                            R. Thangvunga



Zahmuaka atanga thlah riatna- Suakpuilala fapa sawm leh pahnihna leh a tlum ber, Dokhuma chu kum 1904 khan Serhmun khua atangin in 150 nen Rengpui ramah a lut a. Tlangpui pahnih Zampui leh Sakhan- pelin Darlawng phaiah Hmuntha khua an din a. Hri avangin kum 6 lek hnuah Zampui tlang an rawn lawn leh a. Hmawngchuan khua (1910) te, Behliangchhip khua (1915) te, Vanghmun khua (1920) te, Hmunpui (1924) leh Tlaksih(?) khua te an din a. Kum 1912-ah Bunghmun atangin Dokhuma u Sailianpuia fapa Hrangvunga hovin Kristian in 70 Zampui tlanga Phuldungsei hmunah an chhuk a. Kum 1915-ah Tlangsang khaw thar an siam a. He mite atang hian Dokhuma khua Behliangchhipah pawh Kristian an lo awm ve ta zel a ni.                                         

He Rengpui rama Mizo Kristian kohhrante kilkawi tur hian Saptlangvala(Watkin Roberts) khan H.K.Dohnuna Missionary turin a han tir a. H.K.Dohnuna hian 1917  khan Tlangsang khua atangin Fielld Superintendent angin Rengram kristiante chu Thado-kuki Pioneer Mission hnuaiah a rawn ho ta a ni. Hetih lai hian hnam dang chu sawi loh Mizote ngei pawh la Kristian lote an ni nual a; kristiana inpe te pawh an dinhmun a derthawngin khawvel zu hmun sa hmun nulat tlangval nawmchenna thlahlel tak vek an la ni. Harhna in a la nuai lo bawk a, an kristian dan pawh a la hawh chawp hle ang tih a rin theih. Zorama Harhna hmasa 1913 vel ami kha an chhim phak a rinawm loh. A hnuhnung zawk 1919 a mi erawh kha chu a darh zauvin a awh rei zawk a, hla lamah pawh kan hnam tobul a ni kan ti thei ang. Kan hla phuahtute ropui deuh deuh te – Kamlala te, Patea te, C.Z.Huala te, Taivela te, Zasiama te, Thanhera te, Siamliana te hi hemi lai huna hla phuah deuh vek hi an ni. Hla lamah chuan he Harhna hi Mizote ‘Renaissance’ a tih theih hial awm e. He harhna hian Rengram pawh a deng ve ngei a ni tih Siamliana hlate hi a tichiangtu an ni a.         

Siamliana hla phuahte hi Zairemthanga, Behliangchhip khua in a lakhawm a. Tuna a chanchin kan ziakte pawh hi Zairemthanga hnen atanga kan hmuh ani a; a chungah Mizo hnam leh Kohhranin lawmthu sawi kan ba a; a hna thawh pawimawh tak avangin kan literature bo mai tur chhanchhuahna kan hmu a ni. Siamliana chanchin leh a hlate a bua hmuh thuai inbeisei ila. Tun maia Siamliana hla hminghmerh theih hriat tawh te chu 28 an ni a, heng zinga pahnih erawh chu a thu hriat loh an la ni rih; zawn mek zel an ni a. Kristian Hla Bu-ah hian pahnih (101,197) chu sengluh an ni ve ta a; Hla Thar Bu (11th Ed) ah 12 a awm bawk a; a hming vek erawh chuan a ni lem lo. A phuah dan indawt ni awma lang, a kum leh Hla Thar Bu leh Kristian Hla Bu tea an nambar nen Siamliana hla phuahte chu heng hi an ni :





Sl.No             Hla                                                                 Phuah kum                        Hla Bu   1.    Ani chu an hnenah a awm ang                                        1921 Feb                    HTB 202

2.         Ral a lian e, khawvelah hian                                         1922                            HTB 141

3.         Pentikos ni ang khan                                                  1922 Mar 29              HTB 66

4.         Nakin mipui tam tak local                                         1922 Favang              HTB 288

5.         Kalvari lam pan chuan                                            1923 Kum tir             HTB 60

6.         En r’u an khaikang hmelmate’n                            1923 Apr/May           HTB 197

7.         Tunah Chhandamtu Hmangaihna                        1923 Favang                         

8.         Mangan buaina doral a lian e                                1924 Lovah                HTB 105

9.         Hnam tin Lal Elsadaia chuan                                1924 Lovah               

10.       Pen zel rawh u,Jion khawpui                                 1924 Lovah               

11.       Anchhia reng awm lo Pathian                               1923/4 Nov               HTB 63

12.       Atirin thu a awm                                                      1924 May                  

13.       Jordan lui kama ka din chuan                               1924 Dec                    HTB 246

14.       Aw Pathian Engkimtithei’n ro                               1924                                       

15.       Vantirhkoh chuan Beram Vengtu                         1925 Oct                   

16.       Nang ka Fapa I ni (Hebrai 1:5-12)                                                           

17.       Haleluia Lalpa ropui Amen                                    1925/6                        HTB 55

18.       Aw nang kan Lalpa leh                                            1926                                       

19.       (Thupuan 3: 1-22) a thluk siam                            1926 Sept.                 

20.      Van hmun ropui pelin                                                                              KHB 101           

21.       Lal ni tla ngailo,Lalna ram nuam(….)                                                                 

22.       Isua rorel ni chu a hnai (….)                                                                                 

23.       Doral a zual ta maw?                                               1944 Sept      

24.       Hmangaihna leh lawmna                                                                          

25.       Nula Thangi’n pasala neihsan a phuahna                          1917                           

26.       A nupui tur Thangluaii en tura a kala a phuah               1920



            Vanduainate hi Pathian remruat a ni tih chanchin kan sawi tur atang pawh hian a pawmawm viau awm e. Ruat lawka kan ngailo a nih pawhin mihring beidawnna leh chan chhiatna atang hian Pathian pawlna tak tak  a awm thei a ni tih chu phat rual a ni lo. Amah ngei pawh van ropuinate hlipa lei thuam tlawm ber rawn sin a nih avangin Thlarauva a inpuanna mihringte pawh hi khawvel mi vannei leh ropui an ni mang lo. Pathianin a hmanrua atan hmangin chawimawi lo se, tu hriat loh leh ui loh va phum mai tur, Pathian Thlarau zara a hlate an lo phuah tak avang chauha vawiin thlenga an thlan pawh en hlawh kan hla phuahtute hi an ni nual hlawm a ni. Chung zingah chuan Siamliana hi a tel ve a. A hming pum chu Lalsiamliana a ni.                                                                                                                Dampa khuaah Chenkual lal Haupuimanga a awm a. A fapa Rohnuna chuan Lalsiamliana pa Kairuma hi a hring a. Ani hi Chenkual lal hnuhnung ber a ni. Sailo laka an tlawmin an ro zawng zawng an chan vek a. Lal mah ni se, tunah chuan hnam chawm mai a lo ni ta, retheih hmachhuanin. Unau 6 ah Siamliana hi a pathumna a ni a, a dam rei ber bawk. V.Hawla’n kum 80 dama 1965-a Rengram Hmawngchuan-a thi nia sawi hi a dik lova. A pian kum chu 1894 a ni a,1962 May ni 16 ah Vaisam ah a thi a. A thih ni hian ama lo sawi lawk tawh ang ngeiin khua a thim a ni. A tlangval hma lam hi hriat vak a ni lo va, kum 1917-a Tlangsanga a rawn awm atang erawh hi chuan chanchin sawi tham tak a nei chho ta zel a, kimchang phei chuan tunah kan sawi thei lo vang a. Hla phuahtu a nihna anga hriat awmte chauh kan sawi thei dawn a ni. Kum khat lek a nihin a pa a thi a, a nu Rochhingpuii pawh kum 5 a nihin a thi ve leh bawk a. An u Lalthantluangi hovin an khawsa puitling ve ta mai mai a ni. A pa hi an tlawm hmain Theipuisumah a lal a. Siamliana pianna erawh hi chu Nalzawl a ni. A naupan laiin ruhseh benvawn a nei a, dam khawchhuak tura beisei loh ani chungin a han tleirawl chhuah chuan a natna chuan a thlah ta tial tial a, a taksaah erawh chuan a natna chhinchhiahna chu a keng ta zel a ni. Kum 1917-a Tlangsanga a rawn awm hian a taksa pian tha lo tih mai loh chu rual ban lohna awm em em, chhiatni thatni ah sawi a ni lo. Luangpawl atangin a nula biak Thangi Behliangchhip pem a rawn zui a ni. Thangi lah chaun pasal dang a lo nei then mai si. A tan Behliangchhip chu khaw nuam a nih dawn tak loh avangin Tlangsanga a U Lalthantluangi te a hrawn ta a. Tlangval zakzum leh invawng fel tak a ni a. Khuang vuak a thiamin zai nuama ti a. Hla ki indawt thlapa khuangpu thiam a ni. Titi thiam,fiamthu duh tak, Krismas ni khuaa nuihza siama mite chawkhlim peih tak a ni. Kum 1918-ah a piangthar a; Tirhkohah hial a inpe a. Mahse a han inngaihtuah nawn leh a, field-a Pathian thu sawi chu a rawngbawlna tur ni lova hriatna leh hla lama rawngbawl tura inhriatna a neih tlat avangin a hna pawh kum 1 a thawk a, a bang leh ta a . Tirhkoh tura a inbuatsaihna zarah ziak thei chhiar theiin H.K.Dohnuna hnenah a zir hman a.        



            Kum 23 lek chu a la ni na a, a hun laiah chuan Val Upa a ni der tawh a. A ute chuan nupui an ngaihtuahsak chuk chuk a. Phuldungseia mualkil mi tha fanu, Thangluaii nen innei turin an inrem titih ta a. Amah Siamliana ngeiin va hmu ve teh se, an ti ni tur a ni. A va lungawi hle a ni ang. A hla phuah atang chuan Biakin an chang lo thelh a ni.        

            Tlangsanga kum 13 a awm chhung hi a hla phuah hun chu a ni ber a. Vaisama a chhoh hnuin pahnih a phuah leh a ni. Heti a nih avang hian a hlate pawh hi a ki khat deuhin ‘theme’ pawh a huam zau vak lo. A hkla phuah dan chungchang hi a ngaihnawm em avangin amah Zairemthanga ziah ngei I han chhiar teh ang.              “Kum 1921 October thla khan fianriala tawngtai turin a kal a. Hla phuahtu a nih tur hi hriatna a nei a. He fianriala tawngtaina a neih atang chiah hian a rilru a lo danglam tan a, a lung a leng ta hle mai a. Chuta tang chuan amahin a tla fal ta fova. Amahin a sawi dan chuan Thupuan chhuah bu hi tun hma pawhin a lo chhiar fo va, mahse hemi tuka a han chhiar leh chuan hlaah siam ah a it ta tlat mai a …. Thupuan  bu pum hi hlaah siam theih niin a hmu a….” Hetih lai hian Harhna a thleng a, hlim em emin Krismas an hmang a. Inkhawmnaah Field Superintendent Rev H.K.Dokhuma chuan, ‘Lalpa Thlarau kan hnenah a awm a, A mite min ensan lovang thlarau tuihallte chuan Nunna tuikhur ami a thlawnin i in ang u,’ tia a puan thin chuan a rilru a hneh hle mai a.                                            



            Hetiang hian Bible thu angin hla a siam ta fo va,a zain hla 9 hetiang hian a siam a ni. Thupuan 3 phei chu a thu paih hauh lovin a thluk a siam a ni. Siamliana hla phuah hun lai hian Rengram hi ramthim tih mawi a ni lova, tihduhdahna an tuar a. Tirhkohte’n thlen in an hmuh zawh loh chang a tam a. Kum 1920 phei kha chuan Reng Sorkarin kristiante hnawhchhuah vek a tum a; tuikuk kristian 100 lai chu an um darh vek a. Mizoramah an lo tlan lut a, tuikuk kristian hmasa an rawn ni ta zel a. Heng harsatna hunah hian A rawngbawltute tichak leh tur leh thlamuan turin Pathianin Siamliani a ruat a ni tih hi hai rual a ni lo.

            Thlarau lam khawvel chu thim mahse, khawsakna lamah erawh chuan ram a tha a, thlai engkim a tha in buh leh bal khamkhawp zawng an thar meuh mai. La a tha duh bik a, sum hnar a nih avangin an ching uar hle tih a au chhuahpui a; Zawlnei Elija a tangtai leh a ni ang e tih turin la a ngêt ta chiam mai a. Siamliana chu an mawh chhiat ta a,”I hla phuah vang a ni ang,” an ti ta hial ni awm a ni. He hla, ‘Pentikos ni ang khan aw chhandamtu’ hi 29.3.1922-a a phuah a ni awm e. Ramthim vei leh thlarau hnathawh ngenna hla a ni. A dil ang ngeiin Harhna in a rawn thleng ve ta a. An hlimna erawh chuan a daih rei lo. Harhna avanga lam nula leh tlangval tam takte inngaihna sualah an tlu a. Setana a che ve ta a ni ber awm e.            Hla phuahtute hi mi mak danglam tak an ni deuh zel mai a. He Siamliana pawh hian chanchin sawi tur a ngah mai. Nungchate ngaihtuahna nei lo te hunbi neia an pem thin ang deuh hian, Siamliana pawh hi a hun a lo thlen chuan pem rilru a pu leh ta tlat mai. Chhuanlam turin Thing a han tam bawk a. Pem hi thil lawmawm a ni lova, a hriat phei chuan lalin an neih zawng zawng laksakin saruakin a chhuahtir thei a ni. Phal taka inpemtir hi lawmawm lo tak a ni. Siamliana te chu zing kâwl ên ah an chhuak a. An chhuah hma hian an biakin kawngkaah tap zawih zawihin a tawngtai a. Tichuan Kawrthah panin an kal ta a ni. Hei hi 1931 kum ani a, Kawrthah khua chu in 40 emaw lek an ni a, Kristian an ni a. Kohhran lamah a inhmang leh hle a. Kum 1934 in Siamphunga nen Upaa thlan an ni a, a kum lehah nemngheh an ni. Kawrthahah hian a fapa upa ber Zaikunga kum 12 miin a sun a. Kawrthahah hian kum 6 vel an awm a. Chutah Jakoba tlanbo haw lam ang maiin Mamit bul Vaisam ah an pem chho leh ta a. A seilenna Luangpawl erawh chu a thleng ta em lo.

            An nupain hlimna ropui tak an chang a,a chhehvel khuaah leh a lo vah velna khuaah te Chanchin tha hrilin a zin kual thin a. Vanduainain 1942 October khan a rawn deng leh ta a. A fapa pahnihna kum 8 mi Vanlaruata a chan leh ta mai a. Lal Davida’n a fapa a sun a,”A hnenah keimah hi ka la kal ang a.” (II Sam. 12:23) a tih khan a rilru a hneh em em a, “Vanlalruata hi ka la hmu leh dawn a ni,” a ti ve thin.  A hnu lawk hian an fapa dang an tlum ber chu thla 8 mi lekin an sun leh ta. Mihring beisei danah chuan chan a nei ta lo a ni. Mahse Siamliana hian khawvel rilru a pu lo. Amah leh an nupa nunah an vanduaina hian nghawng chhiat a nei lo a ni. A nupui pawhin 29.3.1961 khan a lo kalsan ve leh ta a. Hemi tum pawh hian mihring takin a tuar lo. Kum 1927 khan na takin a damlo va; thenawmten an kan nak nak a. Thawklehkhathah che chang lovin a mu ta vang vang a. A rawn tawng chhuah hmasak ber chu “Vanram” tih a ni. A tawng leh chuan Angelin a thih hun chuan a chettlatna khua leh chheh vel ka rawn tihim ang tia a hrilh thu a rawn puang a. He a thusawi hi hriat reng a ni ta lova. Kum 1962 May 16 chawhnu dar khat velah chuan Zampui tlang chhim lam chuan thlang lam atanga khawdur lo let but but mai hi an hmu ta a. Chu khawdur chu Zampui tlang dung a thlenin a invawrh chho va, ni a khar ta khup mai a, khua a thim mup mai a. Thli lah a thaw hum hum mai si. Ran an chi-ai a. Ar an lawi a, laltin chhit a ngai ta der mai. A tir chuan khawthim satliahah an ngai mai a. A ni leh tuk vela khawthimin a huap chin an han hriat chuan, Phuldungsei atanga Behliangchhip chauh Zampui tlang chu a thim a lo ni a. Chhak lamah Mamit leh Vaisam vel a han thim leh daih a. Pu Siamliana thusawi kha an hrechhuak leh ta a. “Ka thih dawnin Angel ten khua an tithim dawn,” a tih tak kha mawle, an ti he haw hlawm a ni. Tlangsang atanga ni 2 kal Vaisamah chuan he khawthim zawh hian hla phuahtu Lalsiamliana, kum 68 chu ropui takin Kohhran te’n thlanmualah thawhlehna nghak turin an dah tha ta rih a ni.                                 



            A thih nia khaw awm dan tur hriat lawkna a nei ang hian hun dangah pawh vantlang bak nihna a nei a. Chungte chu han sawi lang ila, a tha awm e.

1.     A zin chhuah chang hian in lama a chhungte awmdan hriat theih dan riau a nei a. An dam leh damloh leh an chawhmeh thlengin a hre thei thin. La tawlhin Fatikrai(Tripura) ah a kal a. A fanu damloh, a nat tan ni, a nat dan te a hre vek a. Tawngtaina nasa tak a hlan a, a lo dam leh tak pawh hmu hauh lovin a hre bawk a ni.

2.    A naupan laiin mumangah an unauvin rawkuai an phun a, ama rawkuai phun a lo sang ber a. An unau zingah a dam rei ber dawn tih a hria.

3.    Mikhual an neih ni tur a hre thei a ni.

4.    Kum 1922-a khawkheng tur a hre lawk a, June chawhnu lamah buh a to thei chauh ang a tih chu a dik chiah.

5.    A zinnaa a thlen inte chawhmeh tur luhka atangin a hre thei.

6.    Zing arkhuan vawi 2-na kawl eng turah hian muthmunah za takin a nui fo thin. A nuih zawh chuan kawl eng arkhuangin a zui ziah.(Sana an neilo tih hria ila)

7.    Zaikhawmnaah khuang a chan a, za taka a nuih tawh chuan an tlaivar deuh ngei ngei a ni.

8.    A lung a rawn len viau emaw, mawh tur awm si lova a pumchhung lam a rawn tawt deuh ul chuan hla a phuah dawn emaw a lo ni thin.

9.    An arpa leh mi arpa insual a hmuh hauh loh pawhin a huai zawk tur a hre lawk thei.

A hla phuah dan : A lung a leng ringawt mai thin a. A hnuah mahni chauhva awm leh tawngtai te a duh a. A chang phei chuan leikapuiah puanin a inlukhup a, a mu a, a kut dinglam hi solfa vai ang hian a vai a vai a; chung lam arsi te leh thla khi ngun takin a en a, a mu ngai meuh lo. Hetiang hian ni thum te a awm a, a nupui leh a fate a ngaihtuah chang lo. He a buaina a reh hi chuan hla a rawn peih vek a, a thluk nen an zir nghal tawh mai thin. Mi sermon atanga siam hla hi chu zankhat lehlanah a hmang mai thin a. A thluk a siam dan hi a bul tlar khat a peih chuan a dang chu a rawn inzui mai thin a ti.Hla a neih dawn hi chuan thu hi vawm bei ang hrimin a rilruah hmehmih rual lohvin a lo lang a. A rum a rum mai thin.(Patea hla phuah dan nen pawh a inang hle mai). Chutia a rum tawh chuan ‘Siamliana thlarau a lo thleng e’ an ti mai thin a ni awm e. A chang phei chuan tah vak te a ching a; bengchheng a ngai thei tawp lo bawk. A thu dawn a han man fuh a, hlaa siam theih a nih chauhvin a hahdam thei a ni. A thluk hi a thuah a tel ve fo a ni a ti bawk.    

            A chanchin kan han sawi atang hian Siamliana hi thlarau atanga hla phuah mi a ni tih a chiang mai awm e. Amah ngeiin, “Ka nihna chu in  hria a, Siamliana irawma chhuak a ni lova, Siamliana hmanga Pathian thiltih a ni a,” a ti thin. Hei hi kan Mizo Kristian hla phuahtute inpuanna thuhmun a ni. Hetih avang hian an hlate hi mihring thiamna lama phuah ang hrima lo va chul pawr sak vak hi a phuahtirtu Thlarau thu vek lo chuan inthlahrunawm tak a ni. Thiam leh thiamlo zawnga sawi phei chu, mi intihsiaknaa tel hauh lo endik tum ang chauh a ni.                                                       

            Siamliana hi Rengrama A Kohhran tiak tir te chawm turin Pathianin a rawn tir a, a tihtur ti zovin a pianna khaw lamah a chho leh vang vang a. ramri thuah a tuamahin ‘kan ta’ tih theih lohvin a awm a. Ramri awmlohna mihringte thinlung chauhvah thim zinga eng angin vawi khat, simeikhu angin, a rawn eng ang a. A lo lan leh hun chu Chatuan ramah kan hmu tawh ang.                                                               

            Siamliana hian hla a phuah chi hrang viau tih theih a nih laiin a hlate hian ama mizia a luan hneh hlein a hmuh theih bawk a. Zakzum ang reng tak, tlakna leilung nei chi deuh, tui lam chu nghet taka tuipui mai chi a ni. Mahni thlarau lam inlarna(vision) emaw suangtuahna (imagination) emaw hman vak aiin Pathian thu hi a hla bul ber a ni fo. Thu pakhatin a hlate hi khaikhawm tum ta ila, ‘Misual Chhandamna’ tih hian a khai him berin ka ring. Hetiang deuh hian a hlate hi lo then ta ila :   

1. Pathian thu atanga hla siam                                                                                                      
(a) A ngial a ngama thluk siam;                                                                                        
(b) Chang inzawm lo deuh lak khawma rem that;                                                        
(c) Pathian thu rilru khawih lai behchhana siam; leh                                                  
(d) Khawimaw laia Pathian Thu tawngkam han hman te.

 2. Sual ral lian leh dona.                                                                                                    
 3. Lal Isua Thihna leh Thawhlehna.                                                                                 
4. Hnehna leh Chhandam hlimna.                                                                                               
5. Rinna leh humhimna.                                                                                                    
6. Van ram ngaih hla.                                                                                                          
7. Krismas hla

Heng hlate hi a mal mala hming hmerh theih an ni vek lem lo. Hla khatah subject pakhat aia tam dah chang pawh a awm nual mai. A tir lama sawi tawh angin kan hla phuahtute ropui tak tak Patea te, Kamlala te,Saihnuna te, C.Z.Huala te,Zasiama te,Suakliana te nena han khaikhin dawn chuan a chenna khawvel a thlaler bawk a, Siamliana hian hla ropui tak Zoram kil tin deng chhuak a ngah lo tih kan hria. Heng hla 3, ‘Pentikos ni ang khan’, ‘Ani chu an hnenah’, ‘Nakin mipui tam tak’ tihte hi a lara te chu an ni mai awm e. Mahse hla hi a lara the a ni lem lova, a lo dawngsawngtu dinhmun azir zelin a lar lote pawh hi hlu tak an ni thei tho mai. Siamliana hla phuah dan kalhmang bik hi han thensawm a, han bihchian nan chuan heng a te hi a hmanrua te an ni mai awm e :

(1)  Stanza form (Hla chang bithliah dan)

(2) Vocabulary (Thumal) hman chin deuh bik te.

(3) Line form (tlar zia)

(4) Diction – Figures of speech : metaphor, antithesis, elision, vision, paradox, onomatopoeia.                                                                                                                 Symbols : objective corelative or emotional equivalents.

1.     Stanza form : Chang khata tlar zat leh thunawna tlar zat enin. Hetiang hi a hla phuah dan a ni : (bracket-in hla zat)                                                                                     
       4,4(12); 4,3(2); 4(2); 3 (1); 3 (2); 5,4,(1); 5,5,(1); 5,3,(1); 1x14 (1); q ff (1).                                                                                                                            Tlar tina thu lam (syllable) awm zat pawhin a thliar leh theih a; mahse hei hi classification atan chuan a mumal theilo.

2.    Vocabulary : Thu hman chin bik(midangin an hman ve loh nilovin) Then laiah chuan a hlate a lang zat dah a ni bawk. ‘Angel’, ‘Amen’, ‘Alpha leh Omega’,  ‘Beram no’, ‘Buaina’ (5+), ‘boral’, ‘bawi’, ‘Chhandamtu’, ‘chau’, ‘chakna’, ‘doral’, ‘dairial’, ‘dotu’, ‘eng’, ‘Elsadai’, ‘Eden’, ‘Fapa’, ‘Gehen’, ‘fak’, ‘Halleluia’, ‘hrehawm’, ‘Hosanna’, ‘hlu’, ‘hmelma’, ‘hlim’, ‘hruai’, ‘hmangaihna’, ‘hnam tin’, ‘hnehna’, ‘Immanuel’, ‘Isua’, ‘Jordan’, ‘Jerusalem’, ‘Jubili’, ‘Kalvari’, ‘Kanan’, ‘kraws’, ‘khawvel par’, ‘kawngkhar’, ‘Jentail’, ‘khawvel’, ‘khawngaihna’, ‘kulhpui’, ‘khaidiat’, ‘kiang’, ‘khawnvar’, ‘lalthutthleng’, ‘lungngaihna’, ‘lawm hla’, ‘Messia’, ‘mangan’, ‘martar’, ‘mittui’, ‘meialh’, ‘nunna’, ‘Ni’, ‘Pialral’, ‘Pentikos’, ‘Pathian’, ‘puithiam’, ‘Puansen’, ‘ral’, ‘ralmuang’, ‘ropui’, ‘ro rel’, ‘rem thu’, ‘ruang’, ‘Setan’, ‘sual’, ‘saron’, ‘Seol’, ‘thlan thim’, ‘thihna’, ‘thianghlim’, ‘thlarau’, ‘tlansate’, ‘thinganchhedawng’, ‘varparh arsi’, ‘van khua’, ‘van mi’, ‘vengtu’, ‘Zion’, ‘zawlnei’.

3.    Line form : Hla tlar zia- run on lines (tlar khata thu kalh kim leng lova a tlar hnihnaa chhunzawm ang chi) a awm nual. A bikin Bible thu hmanga thluk siam a nih avangin tlar tin indelhkilh thlap chu a theih loh chang a tam ang. Entirna :

            Nangin hruai la, I chatuan ram lalna

            Kawng hre lote chu.

Hetiang ‘run-on-line’ hi 10 aia tlem lo a awm. (run-on-line ni lo, tlar tawp fel chu ‘end-stopped line’ a ni thung.)
Diction : Hla thu ziak dan- Figures of speech (tawngkau chheh mawi) metaphor(thil leh nihna inzawm loh zawm) te, antithesis (thu inkawkalh anga lang dah duna awmze thuk zawk nei) te, elision (tawngkam pangngai tihkim loh luih) te, paradox (thil ni thei hauh lo anga lang ni tlat si) te, vision (mitthlaa awm lo hmu anga sawina) te, onomatopoetia (a thu/hming lamri leh a thu awmzia/thil nihna a tihlan) te.                                                                                Hla hian engnge a tum ber ti ila, hrilhfiahna sei tak tak laimu chu he saptawng thumal pakhat ‘Communication’ hian a fun fel hlein ka hria. Buaina, buaina ral, khawvel par,nunna kalkawng, lawmna pialral, thinlung sual thim, sual ral, thlan thim, sual bawi, thlarau tuihal, chhandamna dar, hlimna hriak, saron par Lal Isua, Seol hrui, kulhpui, tih te hi metaphor aiin an sâng mah elo maw tih a awl fo mai. ‘Buaina’ a han tih phei hi chu ama thinlunga ‘Civil war’ a sawina ni hialin a hriat theih.  Simile han tih theih tur a tam lo hle a. ‘Meialh ang chuan’ , ‘Mu angin….’, tih te hi a awm chhun an ni. ‘Tui petu khaw dur lo’, ‘Anchhia reng awm lo’ tih te hi ‘elision’ kan ti thei ang. Mizo hian ‘onomatopoeia’ kan nei a nih ngai chuan ‘lianpui’, ‘au’, ‘nghawr’, ‘ruak’, ‘awi’, ‘hru fai’, ‘insu fai’, ‘phuar’, ‘dar’, ‘ri’, ‘kulhpui’, ‘ral’, tih te hi an ni thei mai lo’ng maw? Siamliana hian thu,eng, Eden, thlanthim,pialral,Beramno, Kanan ram, Gehen, puanvarsin, Jordan lui, Zion, Jubili Dar, varparh arsi, nunna tuikhur, Kalvari, Angel varte lenna, nitla senglo ram, Seol, thlemtu fing, lei pangpar mawi, buaina ral, tih te hi engemaw aiawh tu atan vek a hmang a. Heng thumal thenkhat te hi Kristiante chuan kan tawngah kan lo la lut tawh a, an hnathawh dan pawh ‘allusion’ hmangin a ni. Chu chu hriat tawh sa hrilhfiah kawi ngai lova thu hrilhfiah nghal mai tura hman tihna a ni.  

Comments

Chhiar hlawh zual

14. R.L. KAMLALA LEH A HLATE R.L. Thanmawia