16. L.KAMLOVA LEH A HLATE B. Lalthangliana


16.  L.KAMLOVA  LEH  A  HLATE                                                                                                     B. Lalthangliana

A HLA phuah tam vang ni lo va, a kutchhuak that bik vang zawka Zofate hriatreng tur L.Kamlova hi kum 1901 July khan Lenchim khuaah a piang a. A pa Lalbawnga a ni. Kum 1908-ah Kristian a ni a, sikul a kai tan bawk a, Pawl 3 thleng a zir, Mualcheng khuaah leh Tawizo khuaah te a cheng tawh thin.                          

      Kum 1942 khan Synod Preacher a exam a, thuhriltu nghet a ni nghal a. Kum 1943-ah Mualcheng khuaah Upaa thlan a ni a, 1944 Saitual Presbytery ah nemngheh nghal a ni. Kum 1930-84 thleng chawl lawk hauh lovin Sande Sikul zirtirtu ah a tang a. Tin, 1922-84 thleng khan biak in  hrang hrang 50 laiah rawngbawlna a neih thu ama thuziak ngei atangin kan hmu a ni.                            

      Tawizo khuaah Lal(chief) hna officiate-in, 1920-39 thleng a thawk a. Khawvel indopui vawi 2-naah khan ‘V’ Force, Pasaltha ‘B’-ah 1942 thleng khan a tang a. Japan nawr let leh naah a hna thawh that avangin Tangkapui hmu turin ‘a hnûn’ pek a ni a. Mahse an hotu a thih tak hlauh avangin a tak chu a dawng ta lo. Mizo Union-ah te, Zalen Pawlah te, Congress Party-ah te, P.C. Party ah te chanvo pawimawh tak tak a vuan thin a. Tin, YLA leh YMA-ah kum 1940-55 thleng khan President a ni bawk.      

      Pa ramvachal tak a ni a, sa 280 lai a kah thu a ziak ngei atangin kan hre thei a. Amaherawhchu pa zaidam leh nunnem tak a ni. A chhungte pawhin a thinrim hi an hmu ngai meuh lova. Engemaw avanga a chhungte ab thinur changa an ân te hian, “Thil ho teah hian in thin a ur leh mai thin a, kan thin hi ur ve se zawng, in bung rem rum dawn si a”, a ti charh charh thin.                                                

      Aizawlah kum 1968 khan a lut a. Tichuan kum 88 mi niin, ni 12 November 1988 khan ITI veng thlanmualah a zinna ram khawvel chu a chhuahsan ta a, a tukah ropui taka vuiliam a ni. L.Kamlova hian heng hla parukte hi phuahin K.Mankunga, Mualpheng chuan a ziak a :

1.      Aw Haleluiah Lalpa ropui ber

2.     Hrehawmnain a tuam vel

3.     Lung min len, ka thlir ning dawnlo

4.     Suihlung lenin rinin han thlir ila

5.     Aw, Kalvari thing chungah chuan

6.     Hringhniang nau ang a tap                                               

Aizawl Mualmawi Kohhrana ama chanchin a ziakna, a kutziak ngei ah chuan,” Kum 1922 atanga 1930 thleng hian thuhril lamah leh hla phuah lamah ka inhmang ve hle a. Hla hi ka phuah tam ve lo va, hla pahnih chauh a langsar ta a, a dang chu a langsar ta lo” (Tawizoa ka awm laiin) tiin a ziak a.Mizo Writer’s Associatin buatsaih, “Thu leh Hla Kutpui”, ni 4 December 1987-a Vanapa Hall, Aizawla neih tumah khan, L.Kamlova ngei hian, “….Hla hi ka phuah ve nual a, mahse buai lai khan ka ziakna bu a bo zo va, hla buah pahnih zawng a chuang ve a nih hi…”Hrehawmna in a tuam vel e’ tih leh, “Aw, Haleluia, Lalpa ropui ber’ tih hi…” tiin a sawi a.                                     
 K.Mankunga, Mualphengin L.Kamlova phuah nia a sawi hla pali :

(a)  Lung min len ka thlir ning dawn lo          - MKHTB, No. 194

(b) Suihlunglenin rinin han thlir ila   -          MKHTB, No. 78

(c)  Aw, Kalvari thing chungah chuan -          MKHTB, No. 59

(d) Hringhniang nau ang a tap            -          MKHTB, No. 281

Te pawh hi a lar viau hlawm a. Kan tarlan ang hian, Mizo Kristian Hla Thar Bu,1974, Synod chhuahah a chuang vek a. Hei hi Mizoten kan hman tlanglawn ber, kum 1974 atanga 1988 kum laihawl thlenga chelek ber niin a lang a.        

L.Kamlova’n a rawngbawlnaa a kaihhruai thin, Pathian thu ah leh thlarau lama “Ka Pa” ti hiala kotu K.Mankunga hnenah “Hrehawmnain a tuam vel e” tih hla L.Kamlovan a phuah dan hetiang hian a hrilh a. “ He hla hi kum 1925-ah Saituala Presbytery kan neih tuma ka phuah a ni a….. kan inkhawmpui chu kan tui hle a, khanglai harhna ah kha chuan mihring hi kan in ngaina em em a, inkhawmpui pawh inthen kan hreh tak meuh a, mittui pawh kan seng nasa a.Khawmpui tiak ni Thawhtan ah chuan haw mai lovin khaw hrang hranga mite kan cham fual a, nilengin kan zaikhawm a. Upa Suakbulan a inah ar ruai a siam a, hlui 4/5 laiin kan kil a. Mahse kan lung a leng lawk deuh emaw ni, chaw ei thei pawh kan awm bar lo. Zanah kan zaikhawm leh a, kan tlaivar nghla a,kan tui hle. Inthen kan hreh si, mahse kan hnathawh leh eizawnna theuhah kal a tul leh ta mai bawk si a. Hetianga Pathian faka hlim leh lungawi taka Pathian faka kan awm ho te hi ropui kan ti em em a. Van nun kan zir ni berin ka hria a.Kum 1930 hnu lam kha chuan L.Kamlova hian hla a phuah tawh lo va. Amah ngeiin, “Miten hla phuah thiamah min ngai a, phuahsak turin min sawm thin a. Mahse ka phuah ve lo, Pathianin hla min pek chauh ka siam ve a ni,” a ti nghe nghe. Tichuan thu leh hlaa kutchhuak neih tam nge tha anga, sulhnu tha neih? Tih chhanna duhawm tak chu L.Kamlova atang hian kan chhar a tih theih awm e. Hla tlem te a phuah a. Mahse Zoram pumpui hriat a hlawh a. Zofate chenna hmun zawng zawng a fang chhuak a. Kumkhuaa an thinlunga reh thei tawhlo tur rhu ropui chu hlain a ziak a. Chuvangin uluk mang lo leh awlai taka thu leh hla ziak leh phuah teuh ai chuan, mahni tawka a tha thei ang bera uluk leh nguna buatsaih chin hi a hlu zawk tih a chiang hle mai.

Mizoram tan leh hnam tan eng nge a hnutchhiah a, contribution eng nge a neih tih kan hna chhui chian chuan, Sap hla leh hnam dang kutchhuakte aia hniam hauh lo, tha zawk mah, Mizo rilru leh suangtuahna hmanga sawi chhuah, chi tinreng huap zo,”Hnam tin Lal ropui leh zahawm ber chuan,” ti meuha Universe khuh thak, a thluka Mizo rilrem zawng tak leh ngainat chi hla min kalsan a Chuvangin Zofate hian a hla phuah tam vang ni lovin, a that bik em avang zawkin L.Kamlova hi an hre kumkhua dawn a ni. 

Comments

Chhiar hlawh zual

14. R.L. KAMLALA LEH A HLATE R.L. Thanmawia