16. L.KAMLOVA LEH A HLATE B. Lalthangliana
16. L.KAMLOVA LEH
A HLATE B.
Lalthangliana
A HLA phuah tam vang ni lo va, a
kutchhuak that bik vang zawka Zofate hriatreng tur L.Kamlova hi kum 1901 July
khan Lenchim khuaah a piang a. A pa Lalbawnga a ni. Kum 1908-ah Kristian a ni
a, sikul a kai tan bawk a, Pawl 3 thleng a zir, Mualcheng khuaah leh Tawizo
khuaah te a cheng tawh thin.
Kum
1942 khan Synod Preacher a exam a, thuhriltu nghet a ni nghal a. Kum 1943-ah
Mualcheng khuaah Upaa thlan a ni a, 1944 Saitual Presbytery ah nemngheh nghal a
ni. Kum 1930-84 thleng chawl lawk hauh lovin Sande Sikul zirtirtu ah a tang a.
Tin, 1922-84 thleng khan biak in hrang
hrang 50 laiah rawngbawlna a neih thu ama thuziak ngei atangin kan hmu a ni.
Tawizo
khuaah Lal(chief) hna officiate-in, 1920-39 thleng a thawk a. Khawvel indopui
vawi 2-naah khan ‘V’ Force, Pasaltha ‘B’-ah 1942 thleng khan a tang a. Japan
nawr let leh naah a hna thawh that avangin Tangkapui hmu turin ‘a hnûn’ pek a
ni a. Mahse an hotu a thih tak hlauh avangin a tak chu a dawng ta lo. Mizo
Union-ah te, Zalen Pawlah te, Congress Party-ah te, P.C. Party ah te chanvo
pawimawh tak tak a vuan thin a. Tin, YLA leh YMA-ah kum 1940-55 thleng khan
President a ni bawk.
Pa
ramvachal tak a ni a, sa 280 lai a kah thu a ziak ngei atangin kan hre thei a.
Amaherawhchu pa zaidam leh nunnem tak a ni. A chhungte pawhin a thinrim hi an
hmu ngai meuh lova. Engemaw avanga a chhungte ab thinur changa an ân te hian,
“Thil ho teah hian in thin a ur leh mai thin a, kan thin hi ur ve se zawng, in
bung rem rum dawn si a”, a ti charh charh thin.
Aizawlah
kum 1968 khan a lut a. Tichuan kum 88 mi niin, ni 12 November 1988 khan ITI
veng thlanmualah a zinna ram khawvel chu a chhuahsan ta a, a tukah ropui taka
vuiliam a ni. L.Kamlova hian heng hla parukte hi phuahin K.Mankunga, Mualpheng
chuan a ziak a :
1.
Aw
Haleluiah Lalpa ropui ber
2.
Hrehawmnain
a tuam vel
3.
Lung min
len, ka thlir ning dawnlo
4.
Suihlung
lenin rinin han thlir ila
5.
Aw, Kalvari
thing chungah chuan
6.
Hringhniang
nau ang a tap
Aizawl
Mualmawi Kohhrana ama chanchin a ziakna, a kutziak ngei ah chuan,” Kum 1922
atanga 1930 thleng hian thuhril lamah leh hla phuah lamah ka inhmang ve hle a.
Hla hi ka phuah tam ve lo va, hla pahnih chauh a langsar ta a, a dang chu a
langsar ta lo” (Tawizoa ka awm laiin) tiin a ziak a.Mizo Writer’s Associatin
buatsaih, “Thu leh Hla Kutpui”, ni 4 December 1987-a Vanapa Hall, Aizawla neih
tumah khan, L.Kamlova ngei hian, “….Hla hi ka phuah ve nual a, mahse buai lai
khan ka ziakna bu a bo zo va, hla buah pahnih zawng a chuang ve a nih
hi…”Hrehawmna in a tuam vel e’ tih leh, “Aw, Haleluia, Lalpa ropui ber’ tih
hi…” tiin a sawi a.
K.Mankunga,
Mualphengin L.Kamlova phuah nia a sawi hla pali :
(a) Lung min len ka thlir ning dawn lo - MKHTB, No. 194
(b) Suihlunglenin rinin han thlir ila - MKHTB,
No. 78
(c) Aw, Kalvari thing chungah chuan - MKHTB,
No. 59
(d) Hringhniang nau ang a tap - MKHTB,
No. 281
Te pawh hi a lar viau hlawm a. Kan
tarlan ang hian, Mizo Kristian Hla Thar Bu,1974, Synod chhuahah a chuang vek a.
Hei hi Mizoten kan hman tlanglawn ber, kum 1974 atanga 1988 kum laihawl thlenga
chelek ber niin a lang a.
L.Kamlova’n a rawngbawlnaa a kaihhruai
thin, Pathian thu ah leh thlarau lama “Ka Pa” ti hiala kotu K.Mankunga hnenah
“Hrehawmnain a tuam vel e” tih hla L.Kamlovan a phuah dan hetiang hian a hrilh
a. “ He hla hi kum 1925-ah Saituala Presbytery kan neih tuma ka phuah a ni a…..
kan inkhawmpui chu kan tui hle a, khanglai harhna ah kha chuan mihring hi kan in
ngaina em em a, inkhawmpui pawh inthen kan hreh tak meuh a, mittui pawh kan
seng nasa a.Khawmpui tiak ni Thawhtan ah chuan haw mai lovin khaw hrang hranga
mite kan cham fual a, nilengin kan zaikhawm a. Upa Suakbulan a inah ar ruai a
siam a, hlui 4/5 laiin kan kil a. Mahse kan lung a leng lawk deuh emaw ni, chaw
ei thei pawh kan awm bar lo. Zanah kan zaikhawm leh a, kan tlaivar nghla a,kan
tui hle. Inthen kan hreh si, mahse kan hnathawh leh eizawnna theuhah kal a tul
leh ta mai bawk si a. Hetianga Pathian faka hlim leh lungawi taka Pathian faka
kan awm ho te hi ropui kan ti em em a. Van nun kan zir ni berin ka hria a.Kum
1930 hnu lam kha chuan L.Kamlova hian hla a phuah tawh lo va. Amah ngeiin,
“Miten hla phuah thiamah min ngai a, phuahsak turin min sawm thin a. Mahse ka
phuah ve lo, Pathianin hla min pek chauh ka siam ve a ni,” a ti nghe nghe.
Tichuan thu leh hlaa kutchhuak neih tam nge tha anga, sulhnu tha neih? Tih
chhanna duhawm tak chu L.Kamlova atang hian kan chhar a tih theih awm e. Hla
tlem te a phuah a. Mahse Zoram pumpui hriat a hlawh a. Zofate chenna hmun zawng
zawng a fang chhuak a. Kumkhuaa an thinlunga reh thei tawhlo tur rhu ropui chu
hlain a ziak a. Chuvangin uluk mang lo leh awlai taka thu leh hla ziak leh
phuah teuh ai chuan, mahni tawka a tha thei ang bera uluk leh nguna buatsaih
chin hi a hlu zawk tih a chiang hle mai.
Mizoram tan leh hnam tan eng nge a
hnutchhiah a, contribution eng nge a neih tih kan hna chhui chian chuan, Sap
hla leh hnam dang kutchhuakte aia hniam hauh lo, tha zawk mah, Mizo rilru leh
suangtuahna hmanga sawi chhuah, chi tinreng huap zo,”Hnam tin Lal ropui leh
zahawm ber chuan,” ti meuha Universe khuh thak, a thluka Mizo rilrem zawng tak
leh ngainat chi hla min kalsan a Chuvangin Zofate hian a hla phuah tam vang ni
lovin, a that bik em avang zawkin L.Kamlova hi an hre kumkhua dawn a ni.
Comments
Post a Comment