12. REV. HRANGHNUNA LEH A HLATE K. Liantuala
12. REV. HRANGHNUNA
LEH A HLATE K. Liantuala
Rev. Hranghnuna hi kum 1900 khan
Baktawng khuaah a piang a. Darthangvunga leh Dartuahkhumi te fapa pa li na,
fatlum a ni. Kum 12 mi lek a nih laiin Kristianah a inpe a. Chhingchhip khuaah
a seilian a. Pastor Hauchhunga kutah Baptisma pawh a chang a; Kohhran dan zawh kimin
dan chhungah kum 1915 khan a lut a ni.
Sande Sikulah ziak leh chhiar a zir
thiam a. Kum 1914 khan Chhingchhipah sikul hawn a nihin a lut ve nghal a. Kum
1915-ah Lower Primary chu kum khat chhungin a passed mai a. Kum 1917 ah Upper
Primary a passed leh a. Kum 1918-ah Middle passed in kum 1919-1920 khan
Sikulpuiah zirtirtu hna a thawk nghal a. Kum 1921-1923 khan Pathian thu, Cherra
Theological College ah a zir a, Diploma chu First Division-ah a passed leh ta a
ni.
Cherra Theological College-ah Diploma a
passed hnu chuan 1924-ah Mizoramah a kir leh a. Zoram Presbytery chu hmun
thum-ah theh darh a lo ni tawh a. Hmarchhak Presbytery chu Pu Dia,(Rev. Sandy)
chuan a bial a. Theological Sikul chu Durtlangah a pem luhpui a; Chutah chuan
Rev. Hranghnuna hian Theological Sikul lamah Pu Dia chu a pui ve nghal a. A hna
pui ber erawh chu sikul lam enkawl a ni. Kum 1926 khan Sikul lam endiktu
(Sub-Inspector of school) hna a thawk a. Mizoram hmar chhak bial pumpui hi a
bial a. Hemi kum vek hian Tirhkoh hna a exam a, tha takin a passed nghe nghe a
ni. Tirhkoh a tan an nemnghet zui ta a. Vanduaithlak taka Pu Dia a thih tak
avangin Pu Dakan (Dr. John Williams) a hmun a luah a. Pu Daka hi damdawi thiam
a nih avangin Theological Sikul chu damdawi inah a let a. Damdawi in lamah pawh
chuan a theih ang tawk tawk in Nurse te chu Hranghnuna hian a pui ve zel a. A
tul dan a zirin zanah te pawh damlo enkawlin a duty ve zel a ni. Kum 1931 chuan
Silchar vela tlangmi, Mizo, Khasi leh Mikirte enkawl turin Pastor an duh thu an
hre ta a. Tichuan kum 1931 tawp lam khan Zoram khawmpuiin Hranghnuna hi an tir
ta a, 1936-ah nemngheh a ni. Khawvel
indopui II-na a rawn chhuah khan, Assam tlang mi, Mizo, Khasi, Kuki, Naga leh
Garo te sipaiah an lut teuh a. An zinga rawngbawl turin Pastor (Chaplain) an lo
mamawh a. Sorkar lamin Rev. Hranghnuna chu an sawm ta a. “E, Zoram pawna
rawngbawl turin ka inpe a, a ril zawk indonaa kal a tul pawhin ka pha tur a ni
lo vang chu”, tiin a chhang a. Tichuan khawmpui remtihnain ni 1 August 1943
khan Shillong-ah chengin a lo khawsa ta a ni. Indopui vawi II-na hun lai te
khan sipaite an kal kual thin a. Sipai zinga rawng a bawl chhung hian
chawimawina Tangkapui pahnih leh Arsi pahnih a dawng a. “Entawn tlak”
(Examplary) tia chhinchhiah hlawh hial niin, 1958 kum khan sipaia a rawngbawlna
chu a lo chawlhsan ta a ni. Sipai
zinga rawng a bawlna a tawp dawn hian, Synod hnuaia thawh zui zel a dil a.
Synod chuan a dilna chu phalsakin kum 14 lai a thawk leh a. Tichuan Theological
College-a a zir chhung chhiar tel phei chian kum 54 lai hun pumin rawng a bawl
a ni. Synod hnuaia a thawh lai hian Khawruhlian bial ah a thawk phawt a, 1961
atangin Sihphir bial, Lungmuat, Mualkhang leh Tuirial Puansen te a bial leh a.
Kum 1966-a Zoram a lo buai khan, sipai
zinga rawng a lo bawl thin a ni bawk a, harsa lo taka zin velin a thawk thei a.
Hlawh neia rawngbawl hna chu 1972 khan a chawlhsan fel ta a ni. A hnu lamah
pawh a theih angin a thawk zel a, Vai tawnga inneihtir leh Baptisma chantir tur
pawhin rawih reng a ni a. Rev. Hranghnuna hian nupa tuak 348 lai a inneihtir a,
mi 2841 Baptisma a chantir bawk.
Kum 1928 khan Buhban nula hmeltha leh
fel, Hrangziki nupuiah a nei a. Fa 10 lai an nei a, chung zinga 6 chu Graduate
niin, officer hna pawimawh tak tak an thawk hlawm a. Pathian malsawmna fa lamah
pawh an dawng nasa hle. Kum 1988 hian Electric veng, Hebron-a anmahni inah kum
88 niin a la dam a, Napoleon-a ang mai ft 5 atangin a hla vak lo.
Rev. Sanghnuna hian rimawi lam hi a
ngaina in a beng a fing hle a. Solfa lam te pawh a tui em em a. Cherra
Theological College-a a zir hun reilote chhungin Tonic Solfa ah Junior,
Elementary leh intermediate Practical leh Theory a passed hman a. He mi chhawng
thumah hian Examiner nihna pek a ni a. London Tonic Solfa College member a ni
bawk a. A hnuaiah mi 29 laiin an zir chhuak tawh bawk. Kum 88 laia Upa Rev.
Hranghnuna hi July ni 10, 1988 khan a chanchin leh hla chungchangah te a ziaktu
hian inah a kawm a. A hla phuahte hi amah pawhin a zat chiah a sawi thei tawh
lova. A hla phuahte hi aman a thluk te siamin a harmonised vek a. A tar hle hnu
pawh hian a hlate hi a la sa thiam viau a. Sap hla a lehlin te pawh a Sap
tawngin a sa thiam viau zel mai.
Pathian fakna hla a siam hnem ber a,
Krismas hla te, Inthlahna hla te, ram ngaih hla te leh pasal tha hla te a phuah
a, a hawl kim hle. Kum 1928 vela Mission Sapte hnung zuia Durtlanga a chen lai
hian Zaipawl hotu ber a ni.
Rev. Hranghnuna hla lama a tui vanglai
hi kum 1926-28, Durtlang tlangvenga an awm lai niin a lang. Chutih lai chuan Pathian
fa nihna ropuizia a thinlungah a lian em em a. Mizo zingah fatlum chu Pate
roluahtu an ni a; an pate an hausak leh an nihlawhin nuamsa takin an khawsa zui
thei a. Chutiang deuh chuan Pathian mi hriat, ringtu chu Pathianin a fa atan,
roluahtuah a lo ruat reng mai tih a hre chiang em em bawk a ni.
Rev. Hranghnuna hian Pathian hmangaihna
thukzia, chumi avanga a fapa mal neih chhun pawh ui lova mihringte tana a pek
a; Lal Isuan,”In tan hmun siamin ka kal dawn hi,tin, in tan hmun ka han siam
chuan ka lo kir leh ang a, ka hnenah ka la ang che u,” a tih hi a rinna mitin a
hmu chiang em em a. Pathian hmangaihnain engkim mai a hneh zawh vek dan te,
Mihringte tana thihna lui kawr te chu a thim zia leh Lal Isua avang erawh chuan
paltlang a hlauhawm lohzia leh, hlim taka thihna lui pawh ringtute chuan kan
kal tlang zel dawn a ni a ti a. Ringtute tan a hla phuah hian thih a tichakawm
thiam hle zawk a ni.
Rev. Hranghnuna hian Pathian leh
mihring inlaichinna thukzia hi a hmu fuh hle a. Khawvel mite zinga a len lai pawhin
Pathian nen hlim takin an leng dun thin niin a lang a. Pathian hmangaihna
thukzia kan hrethiam theilo hi a vei em em thin a ni. Kristiante Pathian khua
leh tui nihna kawngah rinawm a tul ang bawkin mihringte chu mahni ram tana
rinawm tur leh a tawp thlenga mahni ram chhan tur kan nihna te chu sipaihote
pawhin hrechiang se a duh a.
Kum 1945-ah Indopui II-na avangin ram
chhanin theih ang tawk tawkin an tang takmeuh a, khawvel ram tam zawk chu a rum
nasa a. Japan ral a lo lian a, Kohima thleng thlengin Japan ral an lo lut a.
Mizoramah pawh Khuangphahah te an rawn thleng ziai ziai tawh a. Burma Front,
Jesami-a Assam Regiment awm te chu Centre laman an lo chawl a; chungho fuih
nan, Mizote chu kan pi leh pute atanga duai lo kan nih dan te, kan Mizo Pasalthate
hming chhal meuhin hlain a fuih a ni.
Rev.
Hranghnuna hla phuah leh lehlin kan hmuh theih te :
(1) Chhandamtu hmangaihna leh chhanhimna - Hlabu No. 449 (SSS 352)
(2) Pathian fa kan lo ni e, kan Pa a ni
famkim -
Hlabu No. 143
(3) Aw Lalpa min zawng a, tin, min lo
hrechhuak ta
(4) Tapin lungngai takin kan sun - Wylyn (Hlapui)
(5) Kan tan nau beisei a piang ta
(6) Kaisar Augusta khaw chhiarpui
(7) Lei khaw hmun nghet leh hlun reng
kan neih lohna ramah hian
(8) Piallei hnutiang chhawn chu kir zai
rel an awm lawng
(9) Aw Siamtu khuanu van chung Pathian
(10)
Lalpa min
kohna Chanchin Tha
(11)
Khawvel
sual thima bawih ata
(12)
Thiamloh
channa reng a awm tawh lova
(13)
A Siamtu
leh malsawmsaktu
(14)
Chhandamtu
lo thang thawm ngai ru
(15)
Aw,
kawngte u, lo inhawng ula
(16)
Pi pu
chenna kan Zoram nuam
(17)
Mi hrang
val rual
Note : Rev. Hranghnuna hi August 7,1991-ah a
thi a, a tuk 8.8.1991 ah Electric veng thlanmualah phum a ni.
Comments
Post a Comment